De dubbel-cd From Eastern Europe is een muzikale reis door emotionele landschappen van zes componisten die elk op hun manier gevormd zijn door oorlog, dictatuur, ballingschap en nostalgie. Celliste Marie-Elisabeth Hecker en pianist Martin Helmchen brengen deze werken niet als abstracte kamermuziek, maar als menselijke getuigenissen – kwetsbaar, intens, bij momenten speels, maar nooit vrijblijvend.

De cd opent met Dmitri Sjostakovitsj’ cellosonate in d, opus 40 – geschreven in 1934, toen het Sovjetregime de jonge componist al strak in de gaten hield. Het werk schakelt tussen ironie, melancholie en sarcasme, met een bekende moto perpetuo-beweging waarin cello en piano elkaar opjutten in een dans van dreiging en ironie. Alfred Schnittke’s eerste cellosonate (1978) dompelt ons vervolgens onder in een postmodern klankuniversum vol stijlcitaten en stijlbreuken: muziek die bewust desoriënterend werkt, alsof het verleden in scherven uiteenvalt.

Daartegenover staat de luchtige elegantie van Igor Stravinsky’s Suite Italienne, gebaseerd op de barokopera Pulcinella. Dit is Stravinsky’s speelse hommage aan het verleden: melodieën die dansen, ritmes die glimlachen, maar altijd met een zekere afstandelijkheid.

Op cd 2 verschijnt Mieczysław Weinberg, een componist die vanuit nazi-Polen naar de Sovjet-Unie vluchtte en er, vaak in de schaduw van Sjostakovitsj, een indrukwekkend oeuvre schreef. Zijn tweede cellosonate (1959) vermengt Joodse folklore, Slavische lyriek en Bartókiaanse ritmiek tot een muziek van herinnering en overleven. Sergej Prokofjev, die na jaren in het Westen terugkeerde naar de Sovjet-Unie, toont zich verrassend lyrisch en introspectief in zijn cellosonate op. 119 – een werk dat melancholie ademt zonder te bezwijken onder zwaarte.

Het slotakkoord komt van Sergej Rachmaninov, met zijn monumentale cellosonate in g, opus 19 – het summum van laatromantische expressie. Na vier jaar creatieve stilte schreef hij deze sonate als een emotionele catharsis: breed ademend, melodisch rijk, de langzame delen bijna vocaal, de finale een bevrijdende extase.

Marie-Elisabeth Hecker, winnaar van de prestigieuze Rostropovitsj-wedstrijd, en de internationaal gevraagde pianist Martin Helmchen – niet alleen op het podium maar ook privé een duo – spelen dit repertoire met vanzelfsprekende eenheid en een scherp oor voor de historische context. Hun interpretatie legt niet alleen de schoonheid van de muziek bloot, maar ook de tijd en omstandigheden waaruit ze is voortgekomen.

From Eastern Europe is geen willekeurige anthologie, maar een muzikaal statement: een herinnering aan hoe muziek, zelfs onder druk van regimes, oorlog en ballingschap, een krachtig menselijk verhaal blijft vertellen.

Bart Debbaut, augustus 2025