Noem me je drie favoriete vioolconcerti en de kans is groot dat je die van Ludwig van Beethoven (1770–1827), Felix Mendelssohn (1809–1847) en Max Bruch (1838–1920) in één adem vernoemt. Wel, twee van die monumenten staan nu broederlijk naast elkaar op een nieuwe opname van de Zweeds-Noorse violist Johan Dalene (°2000), die er samen met het Swedish Radio Symphony Orchestra een bijzonder frisse en tegelijk diep doorvoelde lezing van maakt. Als poëtische afsluiter voegt Dalene er ook The Lark Ascending van Ralph Vaughan Williams (1872–1958) aan toe, waardoor de cd een verrassend mooi afgerond geheel vormt.

Het Mendelssohnconcerto waarmee de cd opent, blijft een klein mirakel van elegantie en spontaniteit. Mendelssohn schreef het in de jaren 1844–1845 voor zijn vriend Ferdinand David, toenmalig concertmeester in Leipzig. Die samenwerking laat zich nog altijd voelen: David adviseerde Mendelssohn over wat op een viool goed in de hand ligt, en daardoor voelt dit concerto voor violisten bijna als natuur. De solist mag bovendien meteen beginnen, zonder de traditionele orkestrale inleiding die tot dan toe de norm was. Het resultaat is een concerto dat zingt, dartelt en ontroert.

Met Bruchs Eerste Vioolconcerto, voltooid in 1866, belanden we ruim twintig jaar later in een andere fase van de romantiek: breder, vuriger, dramatischer. Bruchs lyriek is een warme deken, zijn melodieën zijn zo rijk dat ze zich meteen in het geheugen nestelen. Ironisch genoeg werd Bruch zijn hele leven lang vooral met dit ene concerto geassocieerd — iets waar hij zelf weleens mee worstelde — maar precies daardoor is het uitgegroeid tot een van de meest geliefde vioolconcerten ooit.

Als afsluiter volgt een onverwachte wending: The Lark Ascending in het arrangement van Paul Drayton (2019), een Britse componist en koorspecialist die bekendstaat om zijn fijnzinnige, stijlbewuste bewerkingen. Vaughan Williams’ originele werk voor viool en orkest — geschreven in 1914 en pas na de Eerste Wereldoorlog afgewerkt — is op zichzelf al een toonbeeld van verstilling en lyrische poëzie: de leeuwerik stijgt op, zweeft vrij door de lucht, alsof hij ontsnapt aan de onrust van de wereld beneden.  De zachte, woordeloze klanken van het Swedish Radio Choir voegen geen groots gebaar toe, maar kleuren de omgeving rond de soloviool, alsof de leeuwerik niet alleen opstijgt maar gedragen wordt door een menselijk ademhalen.

Het Swedish Radio Symphony Orchestra begeleidt met een finesse die de solist maximaal ondersteunt, lyrisch bij Mendelssohn, warm en gedragen bij Bruch, en – samen met het Swedish Radio Choir –  ijl en zacht als ochtendlicht bij Vaughan Williams. Het geheel klinkt alsof solist en orkest nauw op elkaar zijn ingespeeld en dezelfde muzikale ademhaling delen. Dalene voelt zich hoorbaar thuis in dit warmbloedige repertoire: hij speelt met een grote boog, maar behoudt altijd elegantie en controle.

Deze cd brengt niet zomaar twee publiekslievelingen samen. Hij vertelt een verhaal: van de elegante vernieuwing van Mendelssohn, via de romantische weldaad van Bruch, naar de serene terugblik van Vaughan Williams. En met Johan Dalene als gids krijgt dat verhaal een frisse, oprechte en bijzonder muzikale vertolking die je vanaf de eerste noot meeneemt.

Bart Debbaut, december 2025